PATRONI ROKU

Profesor WŁADYSŁAW PEŁCZYŃSKI. Twórca łódzkiej szkoły naukowej automatyki

Władysław Pełczewski urodził się 12 grudnia 1917 roku w Charkowie. W okresie międzywojennym mieszkał w Warszawie. W 1936 r. ukończył Gimnazjum im. A. Mickiewicza, a w 1939 roku zakończył szkolenie wojskowe w Oficerskiej Szkole Łączności w Zegrzu.
W czasie wojny, w latach 1942-1944, prof. Pełczewski studiował w dwuletniej Państwowej Szkole Technicznej utworzonej przez profesorów Politechniki Warszawskiej, którą w czasie okupacji ta szkoła musiała zastąpić. Był jednocześnie członkiem AK i w czasie Powstania Warszawskiego brał udział w walkach na Mokotowie.
Po zakończeniu działań wojennych przeniósł się do Łodzi i kontynuował studia w nowo utworzonej Politechnice Łódzkiej, gdzie równocześnie od 1 sierpnia 1945 roku pełnił funkcję młodszego asystenta w Katedrze Maszyn Elektrycznych. Od tego czasu, przez całe swoje życie związany był z Politechniką Łódzką.
Po ukończeniu studiów w 1946 roku zajmował się początkowo wybranymi zagadnieniami związanymi z maszynami elektrycznymi. W roku 1951 uzyskał stopień doktora nauk technicznych, nadany mu z wyróżnieniem przez Radę Wydziału Elektrycznego Politechniki Łódzkiej za prace pt. „Metoda wyznaczania optymalnych parametrów silników asynchronicznych trójfazowych budowy zamkniętej".
W roku 1952 dr Władysław Pełczewski objął stanowisko zastępcy profesora i powierzono mu zadanie zorganizowania i prowadzenia Zakładu Napędów Elektrycznych, przekształconego następnie w Katedrę Napędów Elektrycznych. Wkrótce, w 1954 r. otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego, co było w jego wieku bardzo rzadkim przypadkiem.
Wynikiem intensywnej, w tym czasie, działalności naukowej było opracowanie i wydanie kilku książek oraz opublikowanie wielu artykułów. Najważniejszymi pozycjami z tego okresu były dwie monografie wydane przez Państwowe Wydawnictwa Techniczne. „Wzmacniacze maszynowe” (1954 r.) i „Zagadnienia cieplne w maszynach elektrycznych” (1956 r.).
Kontynuując swoją wcześniejszą tematykę badań opracował wraz z prof. Tadeuszem Koterem bardzo wartościowy i przez wiele lat wykorzystywany potem przez studentów i inżynierów podręcznik „Maszyny elektryczne w zadaniach”, wydany przez Wydawnictwa Naukowo-Techniczne w 1961 r.
Dalsze zainteresowania naukowe prof. Władysława Pełczewskiego rozwijały się w kierunku automatyki i teorii sterowania. W związku z tym, pod koniec lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, Katedra Napędu Elektrycznego, która na bardzo krótki czas została połączona z Katedrą Elektroniki w jeden Instytut Automatyki i Elektroniki, wkrótce wydzieliła się jako samodzielny Instytut Automatyki.
Osiągnięcia naukowe i dydaktyczne prof. Władysława Pełczewskiego zostały w pełni docenione i w 1964 r. otrzymuje on tytuł naukowy profesora zwyczajnego, a rok później, w 1965 r., na postawie uchwały Zgromadzenia Ogólnego Polskiej Akademii Nauk został powołany przez Radę Państwa na członka korespondenta PAN.
Prof. W. Pełczewskiego kierował wieloma pracami badawczymi, biorąc w nich także czynny udział jako wykonawca. Na podkreślenie zasługuje umiejętność Profesora wykorzystywania wyników teoretycznych w zastosowaniach praktycznych. Wyniki swych prac przedstawiał jako visiting-professor w uniwersytetach w Tuluzie, Rzymie, Bolonii i Siegen, a także w czasie krótszych wizyt m.in. w Paryżu, Grenoble, Padwie, Darmstadt, Monachium, Zurychu, Mediolanie, Sztokholmie, Glasgow, Delft. Szczególnie bliska była współpraca Profesora z Uniwersytetem Paula Sabatier w Tuluzie, gdzie przebywał pięciokrotnie, w tym przez cały rok akademicki 1984/85 w charakterze profesora tego Uniwersytetu. Ukoronowaniem tej współpracy było nadanie prof. Pełczewskiemu w tym samym roku tytułu Doktora Honoris Causa przez Uniwersytet w Tuluzie.
Również w kraju doceniono wybitne osiągnięcia naukowe Profesora. W roku 1980 zostaje powołany przez Radę Państwa na członka rzeczywistego PAN, a w 1995 r. macierzysta uczelnia, Politechnika Łódzka, nadaje mu kolejny tytuł Doktora Honoris Causa. W tym okresie powstają dwie nowe monografie prof. Pełczewskiego: „Teoria sterowania" (WNT, 1980) i napisana wspólnie z prof. Mirosławem Krynke „Metoda zmiennych stanu w analizie dynamiki układów napędowych” (WNT, 1984).
Działalności naukowo-badawczej towarzyszyła bardzo intensywna działalność dydaktyczna, co było związane m.in. z inicjowaniem uruchamiania przez prof. W. Pełczewskiego na Politechnice Łódzkiej nowych kierunków studiów.
Znaczące osiągnięcia naukowe i dydaktyczne przyczyniły się do tego, że liczni wybitni specjaliści z innych ośrodków mówili często o prof. Pełczewskim, jako o twórcy „łódzkiej szkoły automatyki napędów elektrycznych”, której osiągnięcia zostały wysoko ocenione zarówno w kraju, jak i za granicą. W latach 1956-1959 prof. Pełczewski pełnił funkcję prodziekana do spraw naukowych, a w latach 1959-1960 był dziekanem Wydziału Elektrycznego PŁ. Wykładał również na studium doktoranckim Wydziału Elektrycznego i wypromował dwudziestu dwóch doktorów.
Bardzo duży był również wkład prof. Pełczewskiego w rozwój kadr naukowych i badań w dziedzinie elektrotechniki i automatyki w skali całego kraju. Już w roku 1966 został wybrany do Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i w czasie dwóch kadencji był członkiem Sekcji Nauk Technicznych tej Rady. W ciągu kilkunastu lat brał udział w pracach Zespołu Programowego Elektrotechniki Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Był również członkiem Komisji Badań Naukowych tego Ministerstwa oraz przewodniczącym Komisji Nagród Ministra. W ciągu dwudziestu lat (od 1973 do 1992 r.) prof. Pełczewski był członkiem Komisji Kwalifikacyjnej ds. Kadr Naukowych, a w latach 1988-1992 wiceprzewodniczącym tej Komisji.
Będąc przez ponad czterdzieści lat członkiem Polskiej Akademii Nauk brał prawie do końa swojego życia aktywny udział w jej działalności. Był członkiem dwóch komitetów: Komitetu Elektrotechniki oraz Komitetu Automatyki i Robotyki PAN, a także w czasie kilku kadencji – członkiem Sekretariatu Naukowego Wydziału IV Nauk Technicznych Akademii. W latach 1982-1985 był przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Badań Systemowych PAN. Brał również udział w działalności wydawniczej Akademii pełniąc funkcję przewodniczącego Rady Redakcyjnej Archiwum Elektrotechniki oraz członka Rady Redakcyjnej Biuletynu PAN (Sekcja Nauk Technicznych).
Silne więzi łączyły prof. Pełczewskiego z Instytutem Elektrotechniki w Warszawie. W początkowym okresie działalności Instytutu był nieoficjalnym doradcą, a następnie został zatrudniony na część etatu. Był przez wiele lat członkiem Rady Naukowej Instytutu oraz recenzentem wielu rozpraw doktorskich bronionych w tym Instytucie. W roku 1973 został przewodniczącym Rady Naukowej i pełnił te obowiązki w ciągu piętnastu lat. W roku 1976 utworzono w ramach Instytutu Elektrotechniki Zakład Badań Podstawowych Elektrotechniki Polskiej Akademii Nauk i Ministerstwa Przemysłu Maszynowego. Prof. Pełczewski został powołany na członka Rady Programowej tego Zakładu oraz zorganizował przy Politechnice Łódzkiej Pracownię Sterowania Optymalnego wchodzącą w skład tego Zakładu.
Prof. Pełczewski przeszedł na emeryturę w Politechnice Łódzkiej 1 października 1988 roku, lecz pracował nadal w Instytucie Automatyki Politechniki na części etatu. Również – jeszcze przez kilkanaście lat – uczestniczył aktywnie w posiedzeniach i zebraniach Polskiej Akademii Nauk, wnosząc wartościowy wkład w jej działalność.
Wyrazem uznania dla autorytetu prof. Pełczewskiego w kraju i za granicą oraz poważnych zasług dla rozwoju nauki było nadanie mu wysokich odznaczeń państwowych: Krzyży – Kawalerskiego, Oficerskiego, Komandorskiego, Orderu Odrodzenia Polski, a także Złotego Krzyża Zasługi, Medalu Komisji Edukacji Narodowej oraz tytułu Zasłużonego Nauczyciela.
Prof. Pełczewski był także wieloletnim członkiem towarzystw naukowych i stowarzyszeń naukowo-technicznych wnosząc do ich działalności sporo nowych cennych pomysłów, na przykład m.in. z jego inicjatywy w 1997 roku zaczęto wydawać Biuletyn Techniczno-Informacyjny Oddziału Łódzkiego SEP. Stowarzyszenie Elektryków Polskich, za tę wieloletnią działalność wyróżniło go swoją Srebrną i Złotą Odznaką oraz Złotą Odznaką Naczelnej Organizacji Technicznej, oraz nadało mu godność swojego Członka Honorowego. Godność Członka Honorowego nadało mu także Polskie Towarzystwo Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej.
Pięciokrotnie otrzymał nagrodę I stopnia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Nagrodę Naukową Miasta Łodzi. Łódzkie Towarzystwo Naukowe, którego prof. Pełczewski był członkiem, uczciło w 1997 r. osiemdziesiątą rocznicę jego urodzin wydaniem poświęconego mu zeszytu z serii „Sylwetki Łódzkich Uczonych".
Profesor Władysław Pełczewski cieszył się wielkim autorytetem i sympatią ze względu na życzliwość, pogodę ducha i wielką kulturę osobistą nie tylko wśród swoich uczniów i wychowanków, ale także wśród licznych swoich kolegów i przyjaciół.
Zasługi Profesora jako twórcy łódzkiej szkoły automatyki są trudne do przecenienia. Składają się na to efekty Jego twórczej pracy z zakresu elektrotechniki i automatyki, uzyskany prestiż międzynarodowy, wiele wychowanych przezeń pokoleń inżynierów i pracowników naukowych, a także żmudna praca organizacyjna.
Profesor Władysław Pełczewski zmarł 19 grudnia 2006 roku.

 

Tagi