KĄCIK ŚLĄSKI

Nie o technice, nie o zabytkach, a o tym... co na stole

Dzisiaj nie o technice, nie o zabytkach, a o sprawach, które już za kilka dni staną się jakże ważne. Dla elektryków może mniej, ale dla ich żon jak najbardziej. Zbliżają się Święta Bożego Narodzenia, a wraz z nimi kłopoty co za oknem, co pod choinkę, co od Dzieciątka i… co na stole. Zajmiemy się tym ostatnim. Kłopot nie w tym, co na stole ma się znaleźć, bo jest to przecież na Śląsku (zresztą wszędzie gdzie indziej) oczywiste, problemem może być sposób przygotowania odpowiedniego składu elementów na wigilijnym stole.
Tak więc w dzisiejszym, grudniowym Kąciku Śląskim kilka przepisów mojej żony. Te cztery najważniejsze, chociaż dwanaście składników wigilijnej wieczerzy to cel, do którego wiele gospodyń zawsze dąży w czas Bożego Narodzenia. Jako, że to będą przepisy potraw śląskich, reszta Kącika już w języku śląskim.

Makówki
Składniki: Mak • mlyko • miod • cukier • sol • mandle, rozynki • cwibak
Zmiylony mak wsuć do gorka i zaloć warym – tyla coby sie zrobiôła tyngo masa. Na małym łogniu prażyć go i miyszać coby się niy chyciōł. Tak bez 15 minut. Jak mak już napyncznieje i wyjaśnieje dać szczypto soli, łyszka masła, cukier, miod, i pora kropkōw mandlowego łolejku (nie za wiela côby niy bōło gorzkie). Na kōńcu wsypać rôzynki i pokrōne mandle. Wszyjsko do kupy wymiynszać. Na kōniec dolôć mlyka tyla, coby zrobiôła się z tego tyngo zupa. Cwibak łōmać w kawołki, ukłodać w misce i zalywać makiym (roz cwibak, roz mak). Tak pora razy, jak styknie cwibaku i maku. Łostawić do łostygniyńcio. Zimne dać na Wilijo.

Moczka
Składniki:  Feferkuch • suszone flaumy, pōnki, gruszki, figi, rozynki • masło • cukier • pokrōne mandle (łobrane, bez skōrek) • kompot z wiepszkōw (jak niy ma, to tyż może być z wiśniōw) • ciymne kakało
Na sôm przōd feferkuch pokrōć w małe kawołki i zalōć wodōm, coby te kawołki pływały. Łostwaić na pora godzin – abo bez noc. Suszone flaumy, pōnki, gruszki, figi, rozynki wsuć do miski z wodōm i tyż łostawić do moczynio jak feferkuch.
Rozmoczōny feferkuch warzić na małym łogniu tak dugo aż się całkiym rozpuści. Musi sie warzić. Trzeba co chwila przemiyszać coby sie niy chycioł. Suszone flaumy, pōnki, gruszki, figi, pokroć na miyńsze konski. Jak feferkuch sie już warzi to do niego wsuć te flaumy, pōnki, gruszki, figi, rozynki, wloć kompot z wiepszkōw, dać masła, kakała i na kōniec wsuć cukier. Porządnie łostudzić. Zimne dać na stōł.


Kompot  z suszu
Składniki: Suszone flaumy, pōnki, gruszki, figi, rozynki
• pora plasterkōw apluziny
Wszyjsko zaloć wodom i łosatwić na pora godzin. Potym uwarzić, wsuć trocha cukru do smaku i łostudzić.

Siymiyniotka
Składniki: Konopie • marchew, pietruszka, zeler • pimynt • cebula
Konopie zaloć i tak dugo warzić aż ziorka popynkajom. W innym gorku uwarzić marchew, pietruszka, zeler, cebula, pora ziorkōw pimyntu, sōl i kostka knora.
Uwarzone ziorka tuczkiem pociupać tak jak sie do. To pora razy przelywać wywarym z ziorek konopi i tom zupom coby cołkie ziorka wypukać. Szupy wyciepnōńć, a gotowo siymiyniotka jaszcze rōz przewarzić i gōtowo. Do tego uwarzić krupy- pogańskie abo jaglane. Krupy zaloć siymiyniotkōm.

A wszystko to nojlepi smakuje jak zastawiony stōł stoi przi pachnoncyj choince ze szpicym, glaskuglami, bombonami i inkszymi maszkytami, zrychtowanom betlyjkom a bajtle wyglondajom na piyrszo gwiozdka a po Wiliji na Dzieciōntko!

Zaś dla wszystkich mieszkańców krain, w których nie przygotowuje się wymienionych wyżej potraw słowniczek:
chycić się – przypalić się; cwibak – sucharki; do kupy – razem; feferkuch – piernik; pimynt – ziele angielskie; flauma – śliwka; krupy – kasza; pogański krupy – kasza gryczana; war – wrzątek; mandle – migdały; pōnka – jabłko; warzić – zagotować; szupy – plewy; tyngi – gęsty; wiepszki – agrest; wsuć – wsypać, zeler – seler.

 

Tagi